آزمون مزاج سنجی دکتر سلمان نژاد

این پرسشنامه به پاس زحمات دستیار پرتلاش طب ایرانی بابل جناب آقای دکتر حسین سلمان نژاد،

پرسشنامه بیست سوالی تعیین مزاج سلمان نژاد 20 items Salmannezhad Mizaj Questionnaire (SMQ) نام گذاری شده است و در حال حاضر دومین پرسشنامه ارزیابی مزاج در طب سنتی ایران است که کلیه مراحل اعتبار سنجی را طی نموده است. میزان حساسیت و ویژگی و سایر ضریب های محاسبه شده مرتبط بدان در مقاله مستند آن گزارش شده است. این پرسشنامه جهت افراد 60-20 سال اعتبار سنجی شده است. هرچند این پرسشنامه جهت تعیین بیماریهای سوء مزاجی طراحی نشده است ولی بدیهی است که از نظر تئوری های طب ایرانی بخش عمده ای از افراد سوء مزاج گرم در گروه مزاج گرم قرار خواهند داشت و بالعکس لذا به احتمال بسیار قوی این پرسشنامه می تواند بین سوء مزاج های گرم و سرد و نیز بین این گروه ها از افراد معتدل افتراق بدهد ولی چون اعتبار سنجی دقیق در این خصوص انجام نشده نمی توان گفت که تشخیص پرسشنامه در این خصوص قطعی است لذا توصیه می شود جهت مطالعات مربوط به سوء مزاج با نظر اساتید راهنما و مشاور طب ایرانی و آمار حیاتی از پرسشنامه استفاده گردد. توصیه می نمایم همکاران ارجمند جهت استفاده از این پرسشنامه در هر گونه پژوهش، مقاله مرجع آن‌ را به استاد راهنما یا مشاور طرح (اپیدمیولوژیست یا متخصص آمار زیستی) ارایه نمایند و در صورت موافقت ایشان از پرسشنامه استفاده نمایند. در این خصوص ممکن است استاتید مربوطه سوالات تخصصی در حوزه ابزار سازی طب سنتی و خصوصا نتایج آنالیز های پرسشنامه حاضر داشته باشند که اینجانب با کمال میل جهت پاسخگویی در خدمتم. جدول حساسیت و ویژگی مقاطع مشخص شده جهت نمرات پرسشنامه در جدول زیر ارایه شده است.

جدول 7-4. نقاط برش و حساسیت ویژگی پرسشنامه سلمان نژاد

نکات مهم:

1- اگر در حساسیت و ویژگی دو پرسشنامه سلمان نژاد و مجاهدی دقت شود مشخص می گردد که مقاطع نمرات پرسشنامه ده سوالی مجاهدی از ویژگی خیلی بالا (97 %-67 % ) ولی از حساسیت متوسط(65%-53%) برخوردارند، لذا پرسشنامه مزاج مجاهدی جهت تشخیص های مزاج افراد مورد مطالعه کاربرد بیشتری دارد. در این خصوص توصیه می شود در مطالعاتی که هدف بررسی تفاوت های شاخص های مختلف در مزاج گرم و سرد می باشد از پرسشنامه ده سوالی مجاهدی استفاده شود.

از سوی دیگر مقاطع نمرات پرسشنامه بیست سوالی سلمان نژاد از حساسیت بالاتر(80%-63%) و ویژگی پایین تر(85 %-57 %) برخوردار است و لذا در مطالعات غربالگری کاربرد بیشتری دارد. در این خصوص توصیه می شود در مطالعاتی که هدف آنها بررسی میزان شیوع گروه های نه گانه مزاجی می باشد از پرسشنامه 20 سوالی سلمان نژاد استفاده شود.

2- در مطالعه ای که نتایج آن در حال انتشار است. پرسشنامه ده سوالی مجاهدی در گروه سنی 60-40 سال نیز اعتبار سنجی شده است و حساسیت و ویژگی آن مشابه همان گروه سنی 40-20 است. لذا هر دو پرسشنامه در گروه های مختلف سنی 60-20 سال قابل استفاده هستند. همچنین در مطالعه مذکور گزارش گردید که تعیین مزاج هر دو پرسشنامه همسو می باشند و توافق مطلوبی بین دو پرسشنامه خصوصا جهت تعیین گرمی سردی وجود دارد. البته در مواردی اگر عموم مردم همزمان از هر دو پرسشنامه استفاده نمایند در مواردی ممکن با تفاوت تشخیص یا حتی تناقض تشخیص بین دو پرسشنامه روبرو گردند که درصدی از این اختلافات خصوصا در  ابزار های غیر هوشمند طبیعی است و در این موارد باید به پزشک متخصص طب ایرانی جهت تعیین مزاج مراجعه نمایند.  

3- با توجه به مقاله مستند پرسشنامه در پروژه های پژوهشی داوطلبان از نظر گرمی سردی یا تری خشکی به سه گروه جداگانه و از نظر تری خشکی هم به سه گروه جداگانه تقسیم  می شوند. از این منظر میتوان یک بار کل داوطلبان را به سه گروه گرم سرد و معتدل در سردی گرمی و یک با نیز به سه گروه تر خشک و معتدل در تری خشکی تقسیم نمود و آنالیز های بلازم را انجام داد. همچنین می توان گروه های ترکیبی تعریف نمود که 9 گروه خواهند شد. توصیه اینجانب جهت آنالیز های مرتبط، مقایسه نمره میانگین نمرات گرمی سردی یا تری خشکی با میانگین متغیرهای مد نظر در مطالعات مختلف می باشد.

4- لازم به ذکر است که جهت کاربردی های عمومی نمرات پرسشنامه درجه بندی شده است لذا در نرم افزار های موجود داوطلبان به 25 گروه جزء تر تقسیم می شوند.

لینک دسترسی به مقاله پرسشنامه:

http://ircmj.com/en/articles/66709.html

https://www.sid.ir/fileserver/je/88120181108

ارتباط با پژوهشگر محترم:

دکتر مرتضی مجاهدی – متخصص طب ایرانی

mortazamojahedy@gmail.com